Noten: een bron van eiwitten

Eerst even het positieve nieuws: noten bevatten veel eiwitten. Ze zijn daarom de ideale vleesvervanger en minder vlees is goed voor de planeet. Qua voetafdruk zijn noten vergelijkbaar met eieren en de CO2-uitstoot is 90% minder dan bij vlees. De meeste noten komen uit bomen die zelfs CO2 kunnen opslaan. Ook kan het land voor meerdere doeleinden gebruikt worden; tussen de bomen loopt vaak vee dat op zoek is naar schaduw. Op deze manier wordt meteen het onkruid opgegeten, een win-win situatie. Bovendien ploegen boeren niet in deze industrie, daardoor is de bodem extra vruchtbaar en kunnen andere gewassen onder de bomen groeien. Het is zelf mogelijk om bijvoorbeeld rogge te groeien in walnootboomgaarden, waardoor het landgebruik heel efficiënt is(1). Boeren hebben wel geduld nodig, want het kan soms wel 20 jaar duren voordat een boom de eerste vruchten (noten) produceert.

Als je nu denkt, oh ik dus kan ongelimiteerd noten in mijn gerecht verwerken, pas dan wel op: want noten bevatten door het hoge vetgehalte een flink aantal calorieën. Wil je gaan voor de gezonde optie? Kies dan voor: ongebrande, ongezouten, ongesuikerde, biologische, verse noten van hoge kwaliteit. Vooral het ongebrande is een eyeopener. Veel eiwitten en vitamines gaan verloren door het geïndustrialiseerd branden van noten(2). Je kan dit veel beter in je eigen oven doen of de noten even kort in een pan bakken zonder olie.

Het watergebruik van noten

Noten hebben wel een hoog watergebruik. Noten zijn van de plantaardige gewassen een van de grootste watergebruikers, met gemiddeld 9.000 liter per kilo, dit komt neer op meer dan 15 uur douchen! De helft van de teelt van noten vindt plaats in gebieden waar de waterschaarste erg hoog is. Hierdoor is er ook veel irrigatie nodig, waardoor er nog minder water overblijft voor andere doeleinden. Het gebruik van pesticides in deze industrie is ook erg hoog, waardoor de bodem en het grondwater heel erg vervuild worden. Overweeg daarom om biologische noten te kopen, de watervoetafdruk is minstens 20% lager. Helaas moet hier wel een dubbele prijs voor betalen. Per kilo is het watergebruik van noten vergelijkbaar met vlees, maar per portie ligt het watergebruik lager. Een gemiddelde portie vlees is namelijk ongeveer 100 gram, een portie noten 25 gram. Hierdoor zijn noten, in tegenstelling tot vlees, wel een duurzame keuze(3, 4)!

Kortom, aan de notenindustrie zitten nog wat haken en ogen wat betreft duurzaamheid. De belangrijkste factoren waarnaar wordt gekeken zijn: de opbrengst per hectare, het watergebruik en de arbeidsomstandigheden van de werknemers.

Maar dan… Je wilt een recept maken met noten als vleesvervanger, welke noten zijn dan het meest duurzaam?

(On)duurzame noten

Walnoten en hazelnoten

• Dit zijn een van de meest duurzame noten
• Deze noten komen vaak uit Europa
• En hebben relatief weinig water nodig
• Walnoten zijn heel gezond, ze bevatten veel antioxidanten.

Let wel goed op of er een keurmerk op de walnoten zit, aangezien de arbeidsomstandigheden vaak verwaarloosd worden in deze industrie(5).

Amandelen

• Amandelen zijn een van de mist duurzame noten
• Deze noten hebben heel veel water nodig. 80% van alle amandelen komt uit Californië. Daar is het al heel erg droog, en voor elke individuele amandel is ook nog eens ±4 liter water nodig(6)!
• Amandelen bevatten wel heel veel vitamine E.
• Ook zijn de arbeidsomstandigheden in de amandel industrie niet al te best.

Overweeg dus om de macha of kurkuma latte op jouw menukaart voortaan niet meer met amandelmelk te maken, havermelk is hiervoor een veel duurzamer alternatief.

Cashewnoten

• Cashewnoten hebben zeer veel water nodig.
• Deze noten komen vaak uit India en Vietnam en worden dan in andere landen zoals Tanzania gepeld. De werkomstandigheden tijdens het pellen zijn slecht, hier zijn namelijk veel giftige vloeibare stoffen voor nodig die de huid van de werknemers kapotbijten(7).

Let er dus bij cashewnoten goed op dat de noten een keurmerk hebben, zoals Fairtrade.(8) Weet je trouwens hoe cashewnoten groeien?

Pistache-, macademia- en pecannoten

• Pistachenoten komen bijna allemaal uit Iran. Je krijgt je er snel een verzadigd gevoel van en ze zijn goed voor je ogen. Vaak zijn pistachenoten gezouten, het is beter om voor de ongezouten variant te kiezen(9).
• Pecannoten daarentegen komen massaal uit Amerika en zitten vol met vitamine B(10).
• Macademia noten komen uit Zuid-Afrika en zijn heel goed voor je hersenen. De buitenste schil van de noot wordt vaak gebruikt voor het opwekken van energie, waardoor niets van de noot wordt verspild.(11, 12)

Voor alle drie is redelijk veel water nodig voor de productie. Dit maakt deze noten minder goed voor het milieu, maar niet de slechtste keuze.

Paranoten

• Paranoten kunnen alleen groeien in het oerwoud, de handel in paranoten wordt daarom wel gezien als de hoeksteen van de natuurbescherming. Doordat paranoten geproduceerd worden, blijft het regenwoud beschermt.
• De industrie steunt veel lokale gemeenschappen. Alleen is er wel veel kinderarbeid, ongeveer 65% van de arbeiders werkt samen met minderjarigen (onder de 14).

Vergeleken met amandelen (1.171.268.000 kilo), walnoten (795.843 kilo) en cashewnoten (706.979 kilo) is de paranoten industrie relatief klein (27.500 kilo per jaar)(13).

Pinda’s

Een beetje flauw, want ik weet wel dat pinda’s geen noten zijn maar peulvruchten. Alsnog wil ik ze graag meenemen in dit rijtje, aangezien pinda’s wel vaak verwerkt zitten in notenmix.

• Pinda’s komen meestal uit China en India.
• Er is niet veel water nodig en vooral de opbrengst per hectare is erg groot.
• Pinda is een peulvrucht en peulvruchten zijn stikstofbinders. Dit betekent dat ze de grond beter achterlaten (met meer stikstof) dan dat ze hem aantroffen.

Pinda is dus een duurzame noot/peulvrucht.

Kastanjes en eikeltjes

• Veel mensen kennen wel de gepofte kastanjes. Deze noten gebruiken weinig water en komen gewoon uit Europa.
• Eikeltjes kan je ook eten! Het is (nog) niet echt een industrie, waardoor er geen pesticides worden gebruikt. Ook komen de eikeltjes uit het bos, ze worden dus niet geïrrigeerd. Dit maakt eikeltjes een ideale duurzame noot om mee te koken. Wel moet je zin hebben in een boswandeling ;) op deze website wordt uitgelegd hoe je eikeltjes kunt bereiden(14): https://www.woodlandtrust.org.uk/blog/2019/09/are-acorns-edible-and-other-acorn-facts

Samenvatting (on)duurzame noten

Kastanjes, eikeltjes, hazelnoten, walnoten en pinda’s zijn het meest duurzaam en cashewnoten, pistachenoten en amandelen kun je het best vermijden. Let bij de inkoop op de keurmerken voor de arbeidsomstandigheden en kies voor ongebrande, ongezouten/zoete noten voor een optimaal gezonde keuze. Maar noten met een keurmerk zijn echt heel erg duur. Als ondernemer kan je je onderscheiden door maatschappelijk betrokken te zijn. Door biologische noten te kopen met een keurmerk draag je bij aan een betere wereld. Duurzame noten zijn een hele goede vleesvervanger en door meer noten in je gerecht te verwerken help je mee met de eiwittransitie. Om je nog meer te motiveren hier extra geld voor te betalen alle redenen waarom noten duur zijn even op een rijtje:

• Noten zijn heel erg arbeidsintensief, noten moeten worden gekraakt en van hun vliezen worden ontdaan. Dit gebeurt vaak met de hand en kost veel tijd.
• De opbrengst is zeer klein. Een boom heeft veel ruimte nodig en de hoeveelheid noten uit één boom is relatief laag. Ook zijn deze notenbomen heel erg gevoelig voor het weer. In een paar dagen kan de hele oogst mislukt zijn.
• Verse noten komen heel vaak uit verre landen, tijdens de reis moeten de noten koel bewaard worden om bederven te voorkomen.
• Noten zijn geen massaproducties. Ze geven pas na drie/vier jaar een productie. Gevolg is dat de producties niet, zoals in een fabriek, kan worden opgevoerd.
• Niet alleen wij zijn meer noten gaan eten, ook Chinezen hebben de smaak te pakken en zijn afgelopen jaren explosief meer noten gaan consumeren. Dit vermindert de stroom naar Europa waardoor de prijzen ook worden opgevoerd(15).

Ter inspiratie een recept, met zo veel mogelijk duurzame noten.

Recept voor notensteak (10 personen)

Ingrediënten

75gr hazelnoten – heel

75gr walnoten – heel 35gr gedroogde cranberries – heel

35gr gedroogde abrikozen

3 eieren

35gr maïzena

2 tenen knoflook

1 rode ui

2 paprika’s

Paprikapoeder

Kurkuma

Sojasaus

Bereiding

Verwarm de oven voor op 180 graden. Snipper de ui en hak de knoflook fijn. Snijd de paprika’s (zonder de zaadlijsten) en de gedroogde abrikozen in kleine stukjes. Kluts de eieren en meng hier de volgende ingrediënten doorheen: hazelnoten, walnoten, cranberries, gedroogde abrikozen, maïzena, ui, knoflook, paprika’s. Breng op smaak met kurkuma, paprikapoeder en sojasaus. Stort het notenmengel in een cakeblik en bak ongeveer 30minuten in de voorverwarmde oven. Snijd de notensteak in 10 schuine stukken en serveer met een frisse saus (bijvoorbeeld yoghurt met munt), aardappeltjes en een salade.

Hoe duurzaam is jouw menu? Of wil je aan de slag met gezondheid? Neem vrijblijvend contact op met Greendish om te achterhalen wat wij voor jouw bedrijf kunnen betekenen.