Let op deze termen bij het verduurzamen van je inkoop!

In 2019 importeerde Nederland voor €7,3 miljard aan verse groente en fruit. De appel stond in de top 10 meest geïmporteerde producten. Deze geïmporteerde appels komen vooral uit Chili, echt de andere kant van de wereld dus. Een enkele vlucht van Chili naar Nederland leidt al tot meer dan 2 ton CO2 uitstoot! En dat terwijl wij in Nederland meer dan 10 miljoen appels produceren. Deze appels zijn in Nederland ook nog eens het hele jaar door in het seizoen en dus altijd verkrijgbaar van Nederlandse bodem. Een stuk beter voor het milieu om voor de Nederlandse appels te kiezen. Dit bespaart op transport, zowel in kosten als in CO2-uitstoot. Daarnaast stimuleer je ook nog eens de eigen economie door lokale ondernemers te ondersteunen. Als we allemaal voor de Nederlandse appels kiezen, zijn we als land een stuk minder afhankelijk van import.

Nederlandse appels kiezen boven de appels uit Chili én uit de korte keten noemen we lokale inkoop. Dit is de inkoop van producten die geproduceerd zijn in Nederland én een keten hebben van 0 tot 1 schakel tussen voedselproducent en consument. Om de inkoop van jouw restaurant of cateraar te verduurzamen is het belangrijk om te begrijpen wat dit soort termen betekenen. Om hier een begin mee te maken hebben we een aantal definities van belangrijke termen rondom lokale inkoop voor jou op een rijtje gezet.

Keten: het totaal aantal schakels tussen boer/voedselproducent en consument. De appels uit Chili hebben een lange keten. Zo worden ze vaak vervoerd door 3 verschillende vervoerbedrijven, geserveerd in het (bedrijfs)restaurant in Nederland en gegeten door de consument. De keten in dit voorbeeld heeft dus minimaal 4 schakels.

Korte Keten: 0 tot 1 schakel tussen de boer/voedselproducent en de consument. De appels van Nederlandse afkomst kunnen hier onder vallen, de keten bestaat dan uit: boer, (bedrijfs)restaurant, en consument. Het voordeel van een korte keten is dat boeren een eerlijkere prijs krijgen voor hun product en dat er minder km’s worden gemaakt. Voor de inkoop van buitenlandse producten houden we de Europese definitie aan. Dat betekent dat er ook sprake is van een korte keten als er 0 tot 1 schakel zit tussen de voedselproducent in het buitenland en de consument, mits het product een Fairtrade keurmerk heeft zodat een eerlijke prijs voor de boeren gegarandeerd kan worden.
Een uitzondering is het regionaal distributiecentrum. Ondanks dat zij een extra schakel vormen rekenen we het regionaal distributiecentrum ook tot de korte keten. Deze centra zijn er namelijk op gericht de inkoop bij de Nederlandse boer en/of voedselproducent te stimuleren. Hartstikke goed bezig dus! De appels die je direct van de boer uit het dichtstbijzijnde dorpje koopt en de appels die je inkoopt bij het regionale distributiecentrum vallen dus allebei onder een korte keten.

Regionale inkoop: inkoop van producten die binnen een straal van ongeveer 50 kilometer zijn geproduceerd. Staat je restaurant in Utrecht, en koop je producten geproduceerd in Amersfoort, dan is dit regionaal en mag je deze producten ook zo verkopen op de kaart.

Herkomst: de plaats (land, dorp of regio) waar het product of hoofdbestanddeel van het product vandaan komt. Dit staat vaak op het product zelf vermeld, denk bijvoorbeeld aan de appels uit de Talca provincie in Chili. Als een product een substantiële bewerking ondergaat, bijvoorbeeld het persen van de appels tot sap, verandert de herkomst van het product niet, dit in tegenstelling tot de oorsprong van een product.

Oorsprong: het land waar het product of hoofdbestandsdeel van het product vandaan komt. De appels uit Talca hebben als land van oorsprong Chili. Maar als een product een substantiële bewerking ondergaat, zoals het persen van de appels, verandert het land van oorsprong naar het land waar de substantiële bewerking is gedaan. Appelsap geperst in Nederland heeft als oorsprong vervolgens: Nederland. Het land van herkomst blijft Chili.

Lokale inkoop: inkoop van producten met een herkomst Nederland én waarbij de keten 0 tot 1 schakel tussen voedselproducent en consument heeft. Binnen Greendish letten wij bij lokale inkoop op de herkomst en dus niet op de oorsprong van een product.

Herkomst of oorsprong?

Herkomst en oorsprong worden vaak door elkaar gehaald. Het verschil maken we duidelijk aan de hand van een voorbeeld, een heerlijke rode appel uit Israël. Een appel die groeit in Israël en ook als appel wordt gegeten in Israël, heeft als land van oorsprong Israël en als herkomst ook Israël. Een appel die groeit in Israël en vervolgens in jouw restaurant in Nederland wordt gegeten heeft land van oorsprong Israël en herkomst ook. Het maakt dus niet uit waar deze appel wordt gegeten. Een appel die in Israël groeit, vervolgens in Nederland geperst wordt tot appelsap heeft als land van oorsprong Nederland. Namelijk het land waar het product als laatste substantieel bewerkt is. Het land van herkomst blijft wel Israël. De herkomst of oorsprong van producten hoeft niet op het etiket te staan. Het is alleen vereist wanneer de afwezigheid daarvan de consument zou kunnen misleiden. Vaak staat er ”onbekend” of er staat zelfs helemaal niets op het etiket vermeld.

Een eindproduct (bewerkt) kan ook een mix zijn van dezelfde producten afkomstig uit verschillende landen. Fabrikanten weten dan wel vaak waar de producten vandaan komen, maar voor de consument is dit niet meteen duidelijk. Als voorbeeld nemen we druivensap. Een leverancier in Nederland krijgt zijn druiven uit Frankrijk en Duitsland. Hij gooit ze bij elkaar en maakt er druivensap van. De herkomst van de druiven is nu gemixt en daarom zet hij ‘’onbekend’’ op het label van zijn druivensap. Het liefst willen we, met de duurzame inkoop in ons achterhoofd, ook de herkomst van druiven weten. Dan kunnen we namelijk zeker zijn dat het druivensap dat we kopen niet van druiven is gemaakt die helemaal uit Zuid-Afrika over zijn komen vliegen. Maar hiervoor moeten de stromen in de fabriek gescheiden worden, een operationele oplossing waar we in de toekomst op willen aansturen. Het is zeker mogelijk om deze stromen te scheiden! Zo werkt het namelijk ook met keurmerken. Bij de productie van biologische tomatensaus worden de biologische tomaten gescheiden van de gewone tomaten. Dus waarom doen we dit niet voor alle bewerkte producten?

Samengestelde producten

De definities die we net gegeven hebben zijn logisch toe te passen op producten zoals komkommers of aardappels, maar hoe werkt het met samengestelde producten? Het liefst wil je per ingrediënt kunnen bekijken wat de herkomst is, maar deze informatie is op dit moment vaak nog onbekend. Een alternatief is om te kijken naar het hoofdbestanddeel (het primaire ingrediënt). Stel je hebt volkoren crackers met 80% volkorenmeel en andere ingrediënten met een lager percentage, dan kijk je alleen naar het volkorenmeel. Als het volkorenmeel uit Nederland komt en ook hier verwerkt is, is de oorsprong en herkomst allebei Nederland. Komt het meel uit Canada en wordt het wel in Nederland verwerkt tot crackers, is de oorsprong Nederland en het land van herkomst Canada.

Waardering voor de Nederlandse boer

Onze Nederlandse boeren produceren veel goede en smaakvolle producten en dit mogen we niet vergeten. Maar om bewust meer Nederlandse producten in te kopen, moeten we wel eerst weten welke producten uit Nederland afkomstig zijn. Als de wetgeving niet aangepast wordt en het niet verplicht wordt om oorsprong en herkomst op te geven, zal het moeilijk zijn om deze informatie van producten te achterhalen. Als we de Nederlandse boeren willen waarderen, moeten we de herkomst en oorsprong van een product weten en moet dit dus wettelijk verplicht worden! In onderstaande afbeelding wordt duidelijk hoeveel data er op dit moment beschikbaar is over de oorsprong en herkomst van producten.

Door lokaal in te kopen kun je CO2 besparen en steun je de boeren in jouw regio. Leveranciers in jouw regio vind je bijvoorbeeld via districulinair.nl of streekjuweel.nl. Voor een overzicht van producten in jouw regio kun je op regioproduct.nl kijken.

Benieuwd hoe lokaal en duurzaam de producten op jouw kaart zijn? Greendish biedt strategische tools aan die jou en je team helpen de mate van duurzaamheid van de gerechten op de menukaart in kaart te brengen. We helpen je met het opstellen van duurzaamheidsdoelen en bieden concrete en de praktische tools aan om deze doelen te bereiken. Voor vragen kun je altijd contact met ons opnemen.